Oorlog en escapisme

Kort na haar terugkeer uit Amerika, toen Duitsland volop bezig was met de oorlogsvoorbereidingen, begon Leni Riefenstahl plannen te maken om Penthesilea te verfilmen. In deze film, gebaseerd op een drama van Heinrich von Kleist, zou Leni Riefenstahl zelf de rol van Penthesilea spelen. Maar toen de filmploeg naar Libië wilde vertrekken, voor de opnamen, brak de oorlog uit, zodat het project een vroege dood stierf. Ze nam daarom weer de draad op met de film Tiefland, maar ook die productie verliep slecht door de oorlogsomstandigheden, de dood van haar vader en broer (aan het front) en haar eigen slechte gezondheid. Soms moest ze zelfs vanuit haar stretcher regisseren en delen van de film zijn door G.W. Pabst en Veit Harlan geregisseerd. Door alle vertragingen werd Tiefland een van de kostbaarste geluidsfilms uit de Duitse filmgeschiedenis. Zelf geloofde ze op een gegeven moment niet meer in de kwaliteit van de film, omdat volgens haar door de onderbrekingen de spanning weg was (73). Desondanks bleef ze aan de film werken om aan de oorlog te ontkomen: 'es war wie eine Flucht vor dem Kriege...ich war doch in den Bergen, weg vom Kriegsgeschehen' (74). Jaworsky zegt ook dat hij de indruk had dat Leni Riefenstahl de productie van Tiefland zolang mogelijk rekte: 'She was absolutely terrified when she had a little taste of what war was really like. She said-this is horrible, I want nothing to do with it anymore. Seven years I think she stretched Tiefland. Seven years she managed to work on an opera film' (75).

Oorlogsverslaggever in Polen

Henry Jaworsky doelt met de oorlogservaringen van Leni Riefenstahl waarschijnlijk op haar verblijf in Polen vlak na het uitbreken van de oorlog op 1 september 1939. Ze was daar om de zegetocht van het Duitse leger - zoals de Duitsers het zagen - te filmen. Jaworsky wijdt niet uit over de aard van de ervaringen (76). Volgens een biografische schets in Filmcomment van 1965 was Leni Riefenstahl in Polen getuige van de executie van 28 Poolse joden door het Duitse leger. Kort daarop zou ze de filmploeg verlaten hebben en naar Berlijn zijn teruggekeerd. Ze zou ook haar beklag hebben gedaan bij generaal Walther von Reichenau (77). Daarmee was voor haar de kous af en ging ze door met haar eigen films.

Bezoek van Riefenstal aan Polen 1

Op 1 september begon de oorlog van Hitler-Duitsland tegen Polen. Kort daarna reisde Riefenstahl naar Polen om de Duitse bezetting te filmen.


Bezoek van Riefenstahl aan Polen met Oswald Burmeister

Bezoek van Riefenstahl aan Polen 3

Op 12 september 1939 moesten joden in de Poolse stad Konskie met hun blote handen een graf graven voor vier omgekomen Duitse soldaten. Daarna intstonden in het centrum van de stad schermutselingen tussen joden en Duitse soldaten, die in het wilde weg op de joden begonnen te schieten. Daarbij kwamen naar schatting 22 tot 30 mensen om.

Bezoek van Riefenstahl aan Polen 10

Riefenstahl was getuige van de gruwelijke gebeurtenissen. Later beweerde ze dat ze direct daarna haar biezen pakte en naar Duitsland vertrok, maar onderstaande foto werd weken later, op 5 oktober 1939, in Warschau gemaakt tijdens een Führerparade. Vanaf de tribune gaf ze regieaanwijzingen.

Fuehrerparade in Warchau op 5 oktober 1939

Alhoewel Leni Riefenstahl vlak na het uitbreken van de oorlog nog enthousiast was geweest over de overwinningen van het Duitse leger, was ze dit geloof snel kwijt. Volgens Jaworsky geloofde ze al in 1941 niet meer in een Duitse overwinning. Toen Jaworsky haar in 1941 om hulp kwam vragen, gaf ze hem het advies zich rustig te houden en te proberen te overleven net als zijzelf. Zij zei hem dat ze nog steeds geloofde in Hitler, maar dat hij omringd werd door 'Verbrechers'(78). Aan het einde van de oorlog trok ze zich terug in haar tweede huis in Kitzbühel (Oostenrijk). Ze hoopte daar te ontkomen aan de aandacht van de geallieerden. Dit ging niet op aangezien ze jarenlang als goede vriendin van Hitler bekend had gestaan.

Peter Jacob in uniform Trouwfoto van Peter Jacob en Riefenstahl uit 1944

In 1941 ontmoette ze de militair Eugen Karl "Peter" Jacob. Dat gebeurde in de trein onderweg naar de Dolomieten, waar ze locaties ging zoeken voor Tiefland. Hoewel het door de ontrouw van Jacob een problematische relatie was, trouwden ze in maart 1944 (rechtsboven). Maar in de zomer van 1947 werd de scheiding alweer uitgesproken.