Conclusie
- Inleiding
- De Duitse filmindustrie tot 1938
- Jeugd in Berlijn
- Gevecht in sneeuw en ijs
- Filmen voor de nationaalsocialisten
- Triumph des Willens
- Olympia
- Oorlog en escapisme
- Vervolging, rehabilitatie en Afrikaans avontuur
- Analyse
- Conclusie
- Noten en literatuur
- Links
Van de kristallen grot in Das Blaue Licht tot de primitieve rituelen van de Nuba geeft al het werk van Leni Riefenstahl blijk van haar romantische visie. Het goede en simpele leven, fysieke kracht, het menselijk lichaam, schoonheid en harmonie staan bij haar centraal. Veel schrijvers zien hierin het bewijs van de fascistische mentaliteit van Leni Riefenstahl, omdat ook in de Nazi-ideologie enkele van deze elementen terug te vinden zijn, zoals de verheerlijking van fysieke kracht, het anti-intellectualisme en de utopie van een eenvoudige, geordende wereld als reactie op de verderfelijke modernisering (hoewel de ideeën van de nazi's hierin niet eenduidig waren). Ik heb laten zien dat de nazi's met hun ideologie inspeelden op ideëen die al veel eerder bestonden en die vooral bij de middenklasse, waaruit Leni Riefenstahl afkomstig is, wijd verbreid waren. Op die manier kan verklaard worden waarom Leni Riefenstahl zich aangetrokken voelde tot het nationaalsocialisme, maar het is geen noodzakelijke consequentie. Anderen, die eerder dezelfde idealen hadden gekoesterd, verwierpen het nationaalsocialisme en vertrokken uit Duitsland. Dat Leni Riefenstahl de keerzijde van het naziregime niet zag of niet wilde zien, blijkt wel uit Triumph des Willens.
In Duitsland blijven was ook aantrekkelijk omdat ze haar grote ambitie, het maken van films, kon realiseren. De nazi's stelden haar alle middelen ter beschikking die ze maar wilde voor het maken van haar films. Als zij naar het buitenland was gegaan, had de toekomst er ongetwijfeld een stuk onzekerder uitgezien.
Dat zij in Duitsland bleef lag ook in de lijn van haar a-politieke houding en haar naïeve kijk op de morele implicaties van haar werk. Voor haar waren kunst, politiek en moraal gescheiden gebieden en droeg de verantwoordelijkheid van de kunstenaar niet verder dan het kunstwerk zelf. Ze heeft na de oorlog ook verklaard dat er voor haar geen reden was om te vertrekken, omdat ze in haar artistieke vrijheid niet belemmerd werd. De politiek speelde voor haar dus helemaal geen rol (101). Mijn beeld van Leni Riefenstahl komt overeen met de beschrijving die de Amerikanen na de oorlog, in hun onderzoeksrapport, van haar gaven: 'It is possible that she actually was not aware of what went on. That was the sin of omission, which appears all the more serious due to the fact that she, more than any other person, had the opportunity to get the truth. She is a product of the moral corruption which characterizes the regime...She is certainly no fanatical National Socialist who had sold her soul to the regime. Admiration for Hitler had closed her eyes to all that this regime meant for Germany...His hand offered protection from the political clutches, and built a dream world for her in which she could live with 'her art'. Now and then her dream was interrupted by a flicker of reality...This moral poise did obviously not spring from opportunistic motives but from the desire to continue dreaming her dream of a live 'fully dedicated to art'...If her statements are sincere, she never grasped, and still does not grasp, the fact that, by dedicating her life to art, has given expression to a gruesome regime and contributed to its glorification' (101).
Bernadette Hijstek, 1988
Links: Riefenstahl in 1980 (foto van Alfred Eisenstaedt). Rechts: Riefenstahl met Horst Kettner op haar 90e verjaardag (1992). Ze had van 1968 tot haar dood in 2003 een relatie met hem.
Riefenstahl op 100-jarige leeftijd, in 2002