Retoucheren
V.l.n.r: Greta Garbo door Clarence Sinclair Bull (1931), Johnny Weissmuller door George Hurrel (1932), Vivian Leigh door Lazlo Willinger (1940)
Onschuldig, maar niet minder misleidend zijn de bekende ‘Glamour Pictures’ waar Hollywood fotografen in gespecialiseerd waren. Met een subliem gebruik van licht en schaduw maakte Clarence Sinclair Bull van Greta Garbo zijn creatie: ‘The Divine Garbo’. Het beeld van sterren als Joan Crawford, Marlene Dietrich, Clark Gable en Gary Cooper werd uitgevonden door studiofotografen als George Hurrell en Laszlo Willinger. Zij stelden alles in het werk om een illusie te creëren, om de werkelijkheid te laten zien zoals de ster, de studio en het publiek graag wilden dat de werkelijkheid eruit zag.
De fotograaf John Engstead maakte een beroemde close-up van Marlene Dietrich. In zijn boek Star Shots staat van die foto een proefafdruk. Daarop staan de correcties die nog aangebracht moesten worden. De inplant van het haar moest iets lager, een losse haar weggeretoucheerd, de donkere haarwortels opgelicht, de donkere plekken in de krullen softer, een oorbel toegevoegd en de rechterhand, waarmee ze haar kin ondersteunde, diende helemaal te verdwijnen. De uiteindelijke foto ziet eruit alsof er nooit een andere is geweest.
John Engstead, Marlene Dietrich
Dat met de retoucheerkwast wonderen verricht kunnen worden, blijkt ook uit een foto die het moment laat zien waarop koningin Juliana de eed aflegt bij haar inhuldiging in 1948. Fotograaf Ben van Meerendonk was één van de weinige fotografen die bij de plechtigheid aanwezig was. Hij slaagde er in het ‘moment suprème’ op de gevoelige plaat vast te leggen. Maar na ontwikkeling van het filmrolletje had hij een probleem: de foto was onscherp en feitelijk onbruikbaar. Vijf jaar later liet Van Meerendonk de mislukte opname bewerken door een retoucheur. Deze plakte andere (scherpe) hoofden van Juliana en Bernard op het onscherpe negatief en er werd een hand in gemonteerd die speciaal voor dit doel was gefotografeerd. Hij gaf Juliana ook nog schoenen aan, et voilá: een prachtige foto van dat historische moment. De foto werd in 1953, ter gelegenheid van het 5-jarig regeringsjubileum van Juliana in roulatie gebracht [1].
Ben van Meerendonk, Juliana bestijgt de troon (1948)
- Vroeger, toen alles nog leuk was. Een selectie van 135 nieuwe afdrukken naar oorspronkelijke negatieven uit het archief van de Amsterdamse fotojournalist Ben van Meerendonk, voormalig eigenaar en meewerkend directeur van het Algemeen Hollands Fotopersbureau (1945-1969) p.59