Hellmut von Gerlach. Van Junker tot Balling
Inleiding
Hellmut von Gerlach rond 1905.
Deze geschiedenis gaat over de opmerkelijke intellectuele ontwikkeling van de Duitse journalist en politicus Hellmut von Gerlach. Van uiterst conservatief en antisemitische Junker ontwikkelde hij zich tot een radicaal democratische pacifist. Na de Eerste Wereldoorlog oorlog steunde Von Gerlach onmiddellijk de nieuwe democratische Republiek van Weimar en bleef deze fel verdedigen toen de invloed van de nazi's steeds groter werd.
In eerste instantie wilde Von Gerlach niets weten van vluchten voor de nazi’s, maar na de arrestatie van zijn vriend Carl von Ossietzky - als een van de verdachten van de brand in de Rijksdag - vluchtte Von Gerlach in 1933 naar Parijs. Daar stierf hij op 1 augustus 1935 aan een hartaanval.
Deze geschiedenis gaat over de politieke loopbaan van Von Gerlach van rechts naar links en over zijn antwoord op het nazisme toen hij in het linkse kamp terecht was gekomen. Ik heb me voor een groot deel gebaseerd op de artikelen die Von Gerlach schreef voor Die Weltbühne, in totaal zo’n 80, en een biografie van hem. Deze bronnen zijn vrij subjectief, maar omdat het juist om zijn ontwikkeling gaat, zoals hij die heeft beleefd, lijkt het mij niet bezwaarlijk hem op deze wijze aan het woord te laten.
December 1986